Phân Tích Lịch Sử 9 Bài 2: Châu Âu và Mỹ giai đoạn 1918-1945

Giai đoạn lịch sử 1918-1945 đánh dấu một thời kỳ đầy biến động và những thay đổi sâu sắc đối với cả Châu Âu và nước Mỹ. Từ những dư chấn của Chiến tranh Thế giới thứ nhất, sự trỗi dậy của các phong trào cách mạng, cho đến cuộc Đại suy thoái kinh tế toàn cầu và sự hình thành các chế độ phát xít, mỗi sự kiện đều là một mắt xích quan trọng tạo nên bối cảnh phức tạp dẫn đến Chiến tranh Thế giới thứ hai. Việc tìm hiểu lịch sử 9 bài 2 châu âu và nước mỹ từ năm 1918 đến năm 1945 giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các xu hướng chính trị, kinh tế và xã hội đã định hình thế giới hiện đại.

Châu Âu Hậu Chiến Tranh Thế Giới Thứ Nhất và Phong Trào Cách Mạng (1918-1923)

Kết thúc Chiến tranh Thế giới thứ nhất vào năm 1918 để lại một Châu Âu kiệt quệ với hàng triệu người chết và bị thương, cùng với sự sụp đổ của các đế chế lớn như Áo-Hung, Ottoman và Nga. Hậu quả kinh tế và xã hội nặng nề đã tạo điều kiện cho các phong trào cách mạng bùng nổ, đặc biệt là ở những quốc gia thất trận hoặc chịu ảnh hưởng nặng nề của chiến tranh. Làn sóng này chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917, thổi bùng lên hy vọng về một trật tự xã hội mới.

Ở Đức, sau khi Hoàng đế Wilhelm II thoái vị, Cộng hòa Weimar được thành lập trong bối cảnh bất ổn chính trị và các cuộc nổi dậy của công nhân, tiêu biểu là cuộc nổi dậy Spartacus. Tương tự, Hungary cũng chứng kiến sự thành lập của một nước Cộng hòa Xô viết tồn tại ngắn ngủi vào năm 1919. Mặc dù hầu hết các phong trào này đều bị đàn áp, chúng đã khiến giới cầm quyền Châu Âu lo ngại về nguy cơ cách mạng cộng sản lan rộng, dẫn đến sự gia tăng của các lực lượng bảo thủ và cực hữu.

Sự ra đời của Quốc tế Cộng sản

Trước bối cảnh phong trào cách mạng dâng cao ở nhiều nước Châu Âu, vào tháng 3 năm 1919, Quốc tế Cộng sản (Comintern hay Quốc tế III) được thành lập tại Moskva, Liên Xô. Mục đích chính của tổ chức này là tập hợp các đảng cộng sản và công nhân trên thế giới để lãnh đạo cách mạng vô sản toàn cầu, đấu tranh chống lại chủ nghĩa tư bản và thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa. Quốc tế Cộng sản đã đóng vai trò quan trọng trong việc truyền bá tư tưởng cộng sản, hỗ trợ các phong trào cách mạng ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Sự ra đời của tổ chức này thể hiện rõ ảnh hưởng của cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga đến tình hình chính trị thế giới.

Cuộc Đại Suy Thoái Kinh Tế 1929-1933: Khủng Hoảng Toàn Cầu

Sau giai đoạn phục hồi kinh tế và tăng trưởng ở một số nơi trong thập niên 1920, thế giới chứng kiến sự bùng nổ của Cuộc Đại Suy Thoái Kinh Tế bắt đầu từ năm 1929 và kéo dài đến năm 1933. Đây là một trong những cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng nhất trong lịch sử, khởi nguồn từ nước Mỹ nhưng nhanh chóng lan rộng ra toàn cầu, gây ra những hậu quả kinh hoàng về kinh tế, xã hội và chính trị.

Nguyên nhân và diễn biến của khủng hoảng kinh tế

Nguyên nhân chính của Đại suy thoái bao gồm tình trạng sản xuất thừa trong công nghiệp và nông nghiệp ở nước Mỹ, sự đầu cơ quá mức trên thị trường chứng khoán dẫn đến vụ sụp đổ phố Wall vào tháng 10 năm 1929. Hệ thống tín dụng lỏng lẻo và sự thiếu kiểm soát của chính phủ cũng góp phần đẩy nhanh khủng hoảng. Hàng loạt ngân hàng phá sản, các nhà máy đóng cửa, hàng triệu người rơi vào cảnh thất nghiệp và nghèo đói. Khủng hoảng kinh tế nhanh chóng lan sang Châu Âu do các quốc gia này phụ thuộc vào vốn đầu tư và thị trường xuất khẩu của Mỹ, cũng như các khoản nợ chiến tranh chồng chất.

• +63 là nước nào: Hướng Dẫn Gọi Điện Quốc Tế Đến Philippines
• 1 Triệu USD Bằng Bao Nhiêu Tiền Việt Nam? Cập Nhật Tỷ Giá Mới Nhất
• Ưu Thế Của Visa 893 Định Cư Úc Cho Nhà Đầu Tư
• Cập Nhật **Giá Vàng 610 Mới Nhất** và Phân Tích Thị Trường
• Cập Nhật Giá Vàng Thế Hùng Long An và Phân Tích Xu Hướng Đầu Tư

Tác động của Đại Suy Thoái đến Châu Âu và sự trỗi dậy của chủ nghĩa Phát xít

Ở Châu Âu, Đại suy thoái đã làm trầm trọng thêm tình hình kinh tế vốn đã mong manh sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Các nền kinh tế lớn như Đức và Anh đều chịu thiệt hại nặng nề. Tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt, tình trạng nghèo đói lan tràn, gây ra bất mãn sâu sắc trong quần chúng. Trong bối cảnh đó, các chủ nghĩa cực đoan và chủ nghĩa phát xít đã tìm thấy mảnh đất màu mỡ để phát triển. Những lời hứa về sự ổn định, việc làm và khôi phục niềm tự hào dân tộc đã thu hút đông đảo người dân đang tuyệt vọng.

Chủ nghĩa Phát xít tại Ý

Ý là quốc gia đầu tiên chứng kiến sự lên ngôi của chủ nghĩa Phát xít dưới sự lãnh đạo của Benito Mussolini. Ngay từ những năm 1920, Đảng Phát xít Ý đã lợi dụng tình hình chính trị bất ổn và kinh tế khó khăn để giành quyền lực. Họ hứa hẹn khôi phục trật tự xã hội, phát triển kinh tế và phục hồi vị thế của Ý trên trường quốc tế. Mặc dù không trực tiếp là hậu quả của Đại Suy thoái 1929, sự thành công của chủ nghĩa này đã tạo tiền lệ và trở thành hình mẫu cho các phong trào cực hữu khác ở Châu Âu.

Chủ nghĩa Quốc xã tại Đức

Chủ nghĩa Quốc xã (National Socialism) do Adolf Hitler lãnh đạo đã trỗi dậy mạnh mẽ ở Đức trong những năm Đại suy thoái. Nền kinh tế Đức bị tàn phá bởi khủng hoảng, cùng với gánh nặng bồi thường chiến tranh và sự bất mãn với Hiệp ước Versailles, đã tạo điều kiện lý tưởng cho Đảng Quốc xã. Hitler và đảng của ông đã đưa ra các giải pháp dân tộc cực đoan, đổ lỗi cho người Do Thái và các lực lượng khác, đồng thời hứa hẹn xây dựng lại một nước Đức hùng mạnh. Với sự ủng hộ ngày càng tăng, Hitler đã lên nắm quyền vào năm 1933, đánh dấu một bước ngoặt nguy hiểm cho Châu Âu và toàn thế giới.

Nước Mỹ Giữa Hai Cuộc Chiến Tranh Thế Giới: Từ Thịnh Vượng đến Khủng Hoảng và Phục Hồi

Giai đoạn lịch sử 9 bài 2 châu âu và nước mỹ từ năm 1918 đến năm 1945 đối với nước Mỹ là một hành trình đầy biến động, từ sự bùng nổ kinh tế sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất, đến vực sâu của Đại suy thoái, và cuối cùng là những nỗ lực phục hồi đầy ấn tượng.

Thập kỷ 1920: Thời kỳ “Thịnh vượng ầm ĩ” của Hoa Kỳ

Sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất, nước Mỹ bước vào thập niên 1920 với một giai đoạn bùng nổ kinh tế mạnh mẽ, được gọi là “Roaring Twenties” (Thập niên 20 ầm ĩ). Sản xuất công nghiệp tăng trưởng vượt bậc, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp ô tô, điện tử và giải trí. Sự phổ biến của ô tô đã thay đổi lối sống của người dân, trong khi các hình thức giải trí mới như phim ảnh và nhạc jazz phát triển rực rỡ. Tuy nhiên, sự thịnh vượng này cũng tiềm ẩn những rủi ro như sản xuất thừa, chênh lệch giàu nghèo gia tăng và đầu cơ chứng khoán mất kiểm soát, tạo tiền đề cho khủng hoảng kinh tế sau này.

Đại Suy Thoái và Chính sách New Deal

Khi Đại suy thoái bùng nổ vào năm 1929, nước Mỹ đã phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Tỷ lệ thất nghiệp lên đến đỉnh điểm gần 25% vào năm 1933, hàng triệu người mất nhà cửa và phải sống trong cảnh đói khổ. Để đối phó với tình hình này, Tổng thống Franklin D. Roosevelt, nhậm chức vào năm 1933, đã ban hành một loạt các chương trình cải cách kinh tế và xã hội toàn diện mang tên New Deal (Chính sách Kinh tế Mới). New Deal tập trung vào “3 R”: Relief (Cứu trợ), Recovery (Phục hồi) và Reform (Cải cách), bao gồm các dự án công cộng quy mô lớn (như Cơ quan Bảo tồn Dân sự – CCC, Cơ quan Quản lý Công trình Công cộng – PWA), cải cách tài chính (Đạo luật Glass-Steagall), và các chương trình an sinh xã hội (Đạo luật An sinh Xã hội). Mặc dù không hoàn toàn chấm dứt Đại suy thoái, New Deal đã giúp ổn định kinh tế, giảm thiểu nỗi đau của người dân và đặt nền móng cho hệ thống phúc lợi xã hội hiện đại của nước Mỹ.

Chuyển biến trong chính sách đối ngoại của Mỹ

Trong phần lớn giai đoạn giữa hai cuộc chiến tranh thế giới, nước Mỹ duy trì chính sách đối ngoại cô lập (isolationism), tránh xa các can thiệp vào công việc của Châu Âu. Quốc hội Mỹ từ chối tham gia Hội Quốc Liên, một tổ chức quốc tế được chính Tổng thống Woodrow Wilson đề xuất. Tuy nhiên, khi chủ nghĩa phát xít và quân phiệt trỗi dậy ở Châu Âu và châu Á, đặc biệt là sự bành trướng của Đức Quốc xã và Đế quốc Nhật Bản, lập trường của Mỹ dần thay đổi. Từ giữa những năm 1930, Mỹ bắt đầu cung cấp viện trợ cho các nước Đồng minh thông qua các chương trình như Lend-Lease Act (Đạo luật Cho thuê – Cho vay), từng bước từ bỏ chính sách cô lập và chuẩn bị cho sự tham gia không thể tránh khỏi vào Chiến tranh Thế giới thứ hai sau sự kiện Trân Châu Cảng năm 1941.

Hậu Quả và Bài Học Lịch Sử Từ Giai Đoạn 1918-1945

Giai đoạn lịch sử 9 bài 2 châu âu và nước mỹ từ năm 1918 đến năm 1945 là một chương đen tối nhưng cũng đầy ý nghĩa trong lịch sử nhân loại. Những biến động kinh tế, xã hội và chính trị trong thời kỳ này đã dẫn đến Chiến tranh Thế giới thứ hai, cuộc xung đột đẫm máu nhất từng có. Tuy nhiên, từ những đau thương, nhiều bài học quan trọng đã được rút ra, thúc đẩy sự hình thành các tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc, củng cố các giá trị dân chủ và chủ quyền quốc gia. Việc tìm hiểu kỹ lưỡng giai đoạn này không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ quá khứ mà còn trang bị cho hiện tại những kiến thức cần thiết để đối phó với các thách thức toàn cầu. Bartra Wealth Advisors Việt Nam nhận thấy việc phân tích sâu sắc những biến động lịch sử là nền tảng quan trọng để đưa ra những quyết định sáng suốt trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, từ đầu tư đến định cư quốc tế.

Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs)

• Nguyên nhân chính dẫn đến phong trào cách mạng ở Châu Âu sau năm 1918 là gì?
  Hậu quả nặng nề của Chiến tranh Thế giới thứ nhất như kinh tế suy kiệt, thất nghiệp, bất mãn xã hội sâu sắc, cùng với ảnh hưởng từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga, là những nguyên nhân chính thúc đẩy các phong trào cách mạng ở Châu Âu sau năm 1918.

• Quốc tế Cộng sản được thành lập với mục đích gì?
  Quốc tế Cộng sản (Comintern) được thành lập vào năm 1919 với mục đích tập hợp các đảng cộng sản và công nhân trên thế giới, lãnh đạo cuộc cách mạng vô sản toàn cầu nhằm chống lại chủ nghĩa tư bản và thiết lập chế độ xã hội chủ nghĩa.

• Sự kiện nào đánh dấu khởi đầu của cuộc Đại suy thoái kinh tế 1929?
  Vụ sụp đổ thị trường chứng khoán Phố Wall vào ngày 24 tháng 10 năm 1929 (Thứ Năm Đen Tối) và ngày 29 tháng 10 năm 1929 (Thứ Ba Đen Tối) thường được coi là sự kiện khởi đầu của cuộc Đại suy thoái kinh tế.

• Làm thế nào mà Đại suy thoái lại góp phần vào sự trỗi dậy của chủ nghĩa Phát xít?
  Đại suy thoái gây ra khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng, thất nghiệp hàng loạt và bất ổn xã hội, tạo điều kiện cho các lực lượng cực đoan như chủ nghĩa Phát xít và Quốc xã đưa ra những lời hứa về việc khôi phục trật tự, việc làm và niềm tự hào dân tộc, thu hút sự ủng hộ của đông đảo quần chúng đang tuyệt vọng.

• Chính sách New Deal của Tổng thống Roosevelt nhằm giải quyết vấn đề gì và đạt được những thành tựu nào?
  Chính sách New Deal của Tổng thống Franklin D. Roosevelt nhằm giải quyết cuộc Đại suy thoái kinh tế ở Mỹ. Nó tập trung vào cứu trợ, phục hồi kinh tế và cải cách xã hội, với các chương trình như tạo việc làm công cộng, cải cách tài chính và an sinh xã hội, giúp ổn định kinh tế và giảm bớt gánh nặng cho người dân.

• Chủ nghĩa Phát xít và Chủ nghĩa Quốc xã có điểm gì giống và khác nhau?
  Cả chủ nghĩa Phát xít (Ý) và chủ nghĩa Quốc xã (Đức) đều là các hệ tư tưởng cực hữu, độc tài, dân tộc chủ nghĩa, bài xích dân chủ tự do và chủ nghĩa cộng sản. Điểm khác biệt chính là chủ nghĩa Quốc xã của Đức có thêm yếu tố phân biệt chủng tộc cực đoan, đặc biệt là bài Do Thái, điều không phải là trọng tâm của chủ nghĩa Phát xít Ý.

• Nước Mỹ duy trì chính sách đối ngoại nào trong phần lớn giai đoạn giữa hai cuộc chiến tranh thế giới?
  Trong phần lớn giai đoạn giữa hai cuộc chiến tranh thế giới, nước Mỹ duy trì chính sách đối ngoại cô lập (isolationism), tránh xa các can thiệp vào công việc của Châu Âu và không tham gia vào các tổ chức quốc tế như Hội Quốc Liên.

• Ảnh hưởng lâu dài của giai đoạn 1918-1945 đến trật tự thế giới là gì?
  Giai đoạn này dẫn đến sự sụp đổ của các đế chế cũ, sự trỗi dậy của các cường quốc mới, sự hình thành các khối tư tưởng đối lập (tư bản – cộng sản), và trực tiếp châm ngòi cho Chiến tranh Thế giới thứ hai. Nó cũng thúc đẩy việc thành lập các tổ chức quốc tế mới như Liên Hợp Quốc sau này.

• Tại sao giai đoạn 1918-1945 lại được coi là tiền đề cho Chiến tranh Thế giới thứ hai?
  Các sự kiện trong giai đoạn này, bao gồm sự bất ổn hậu Chiến tranh Thế giới thứ nhất, Đại suy thoái làm trầm trọng thêm tình hình kinh tế, và sự trỗi dậy của chủ nghĩa Phát xít và quân phiệt với tư tưởng bành trướng, là những yếu tố trực tiếp tạo nên tiền đề và nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh Thế giới thứ hai.