Khám phá Cổ phần là gì và những loại **Cổ phần** phổ biến hiện nay

Thị trường tài chính luôn ẩn chứa nhiều khái niệm quan trọng mà nhà đầu tư cần nắm rõ để đưa ra các quyết định sáng suốt. Trong số đó, cổ phần là một trong những nền tảng cơ bản nhất, đặc biệt đối với những ai quan tâm đến hoạt động của các doanh nghiệp và thị trường chứng khoán. Việc hiểu rõ cổ phần là gì, các đặc điểm, phân loại cũng như quyền lợi của người sở hữu sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về kênh đầu tư tiềm năng này.

Cổ phần là gì? Khái niệm cơ bản về Cổ phần

Cổ phần là một đơn vị được chia nhỏ từ tổng số vốn điều lệ của một công ty cổ phần. Trong mô hình doanh nghiệp này, toàn bộ vốn điều lệ sẽ được chia thành nhiều phần bằng nhau, mỗi phần chính là một cổ phần. Khái niệm này được quy định rõ ràng trong Luật Doanh nghiệp Việt Nam và là cơ sở pháp lý cho hoạt động của các công ty cổ phần.

Ví dụ cụ thể, nếu một công ty cổ phần có vốn điều lệ là 50 tỷ đồng và số vốn này được chia thành 250.000 phần bằng nhau, thì mỗi cổ phần sẽ có giá trị là 200.000 đồng. Mục đích chính của việc chia nhỏ vốn điều lệ thành các cổ phần là để công ty dễ dàng huy động vốn từ các nhà đầu tư khác nhau.

Để tăng cường nguồn vốn kinh doanh, các công ty cổ phần thường phát hành chứng khoán dưới hình thức bán cổ phần cho công chúng hoặc các nhà đầu tư cá nhân, tổ chức. Khi một nhà đầu tư mua và nắm giữ một số lượng cổ phần nhất định, họ sẽ trở thành cổ đông của công ty đó. Tùy thuộc vào loại và số lượng cổ phần mà một cổ đông sở hữu, họ sẽ có những quyền hạn và lợi ích cụ thể được quy định trong điều lệ công ty.

Hình ảnh minh họa khái niệm cổ phần và vốn điều lệ công ty.

Những đặc điểm nổi bật của Cổ phần trong doanh nghiệp

Về bản chất, cổ phần thể hiện quyền sở hữu một phần tài sản và lợi nhuận của công ty, đồng thời là căn cứ xác lập tư cách thành viên của công ty đó. Cổ phần mang những đặc điểm riêng biệt mà nhà đầu tư cần lưu ý kỹ lưỡng.

<>Xem Thêm Bài Viết:<>

• 1 Đô New Zealand Bằng Bao Nhiêu Tiền Việt: Tỷ Giá Cập Nhật Và Hướng Dẫn Chi Tiết
• Giá trị 100 Tiền Campuchia Đổi Ra Tiền Việt Nam Chính Xác Hôm Nay
• Giá vàng VN so với thế giới: Hiểu rõ biến động thị trường
• Hướng Dẫn Xem Giá Vàng Thế Giới Chính Xác Nhất
• Cập Nhật Giá Vàng 1 Chỉ Hôm Nay Và Kinh Nghiệm Đầu Tư Hiệu Quả

Bản chất và giá trị pháp lý của cổ phần

Cổ phần không chỉ là một con số trên giấy tờ mà nó biểu hiện quyền sở hữu đối với tài sản của công ty. Người mua và sở hữu cổ phần được gọi là cổ đông, và họ có quyền hưởng lợi từ sự phát triển của doanh nghiệp. Theo Luật Doanh nghiệp, một công ty cổ phần phải có ít nhất cổ phần phổ thông và có thể có các loại cổ phần ưu đãi khác như ưu đãi biểu quyết, ưu đãi cổ tức, ưu đãi hoàn lại, hoặc các ưu đãi khác theo điều lệ công ty. Mỗi cổ đông sở hữu cùng một loại cổ phần sẽ được hưởng quyền, lợi ích và nghĩa vụ ngang nhau.

Mệnh giá của mỗi cổ phần do công ty quyết định và được ghi rõ trên cổ phiếu. Điều này khác với giá chào bán cổ phần trên thị trường, vốn được quyết định bởi Hội đồng quản trị và không được thấp hơn giá thị trường tại thời điểm chào bán hoặc giá ghi trong sổ sách. Điều quan trọng cần nhớ là cổ phần là phần vốn nhỏ nhất trong công ty và không thể tiếp tục chia nhỏ hơn nữa.

Tính thanh khoản và khả năng chuyển nhượng cổ phần

Một trong những đặc điểm hấp dẫn của cổ phần là tính thanh khoản cao, tức là khả năng dễ dàng chuyển đổi thành tiền mặt. Người sở hữu cổ phần có thể tự do chuyển nhượng quyền sở hữu của mình cho người khác thông qua các giao dịch trên thị trường chứng khoán hoặc thỏa thuận riêng. Điều này mang lại sự linh hoạt cho nhà đầu tư khi muốn thoái vốn hoặc tái cơ cấu danh mục đầu tư. Tuy nhiên, việc chuyển nhượng có thể có những hạn chế nhất định đối với một số loại cổ phần ưu đãi hoặc theo quy định riêng của từng công ty.

Phân loại Cổ phần: Các dạng phổ biến trên thị trường

Trong một công ty cổ phần, có hai loại cổ phần chính là cổ phần phổ thông và cổ phần ưu đãi. Trong nhóm cổ phần ưu đãi lại được phân chia thành nhiều loại nhỏ hơn, mỗi loại mang lại những quyền lợi đặc biệt cho người nắm giữ.

Phân loại các loại cổ phần phổ biến trên thị trường chứng khoán.

Cổ phần phổ thông: Nền tảng quyền lực

Cổ phần phổ thông là loại cổ phần cơ bản và bắt buộc phải có trong mọi công ty cổ phần. Người sở hữu cổ phần phổ thông được gọi là cổ đông phổ thông, họ có quyền tham gia và biểu quyết tại các cuộc họp Đại hội đồng cổ đông, đóng góp ý kiến vào các quyết sách quan trọng của công ty. Mỗi cổ phần phổ thông thường tương ứng với một phiếu biểu quyết. Đây là loại cổ phần mang lại quyền kiểm soát và tham gia trực tiếp vào quản lý công ty.

Cổ phần ưu đãi: Quyền lợi đặc biệt

Cổ phần ưu đãi được thiết kế để thu hút những nhà đầu tư nhất định bằng cách cung cấp cho họ những quyền lợi đặc biệt, vượt trội so với cổ phần phổ thông. Người được quyền mua cổ phần ưu đãi thường do Điều lệ công ty quy định hoặc do Đại hội đồng cổ đông quyết định. Để đảm bảo công bằng, các loại cổ phần khác nhau vẫn có những quyền và lợi ích cơ bản ngang bằng nhau.

• Ưu đãi biểu quyết: Người sở hữu loại cổ phần này có số phiếu biểu quyết cao hơn so với cổ phần phổ thông, giúp họ có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong các quyết định của công ty, dù số lượng cổ phần nắm giữ có thể không lớn. Tuy nhiên, cổ phần ưu đãi biểu quyết thường không được tự do chuyển nhượng.
• Ưu đãi cổ tức: Đây là loại cổ phần mà cổ đông được hưởng mức cổ tức cố định hàng năm cao hơn so với cổ phần phổ thông, hoặc được ưu tiên nhận cổ tức trước khi chia cho các cổ đông phổ thông. Điều này giúp đảm bảo một nguồn thu nhập ổn định cho nhà đầu tư.
• Ưu đãi hoàn lại: Khi công ty giải thể hoặc phá sản, cổ đông nắm giữ cổ phần ưu đãi hoàn lại sẽ được ưu tiên nhận lại vốn góp trước các cổ đông phổ thông, giúp giảm thiểu rủi ro tài chính cho họ trong trường hợp xấu nhất.

Quyền lợi và nghĩa vụ của Cổ đông khi nắm giữ Cổ phần

Việc nắm giữ cổ phần không chỉ mang lại lợi ích tài chính mà còn đi kèm với những quyền lợi và nghĩa vụ nhất định đối với cổ đông.

Quyền của cổ đông phổ thông

Cổ đông phổ thông có nhiều quyền lợi quan trọng, bao gồm quyền tham dự, phát biểu và biểu quyết trong các cuộc họp Đại hội đồng cổ đông. Mỗi cổ phần phổ thông tương đương với một phiếu biểu quyết, cho phép cổ đông ảnh hưởng đến các quyết sách của công ty. Họ cũng có quyền nhận cổ tức, được ưu tiên mua cổ phần mới tương ứng với tỷ lệ sở hữu hiện có, và được tự do chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác. Ngoài ra, cổ đông phổ thông có thể tra cứu thông tin về cổ đông có quyền biểu quyết, xem xét và sao chụp biên bản họp Đại hội đồng cổ đông và Nghị quyết Đại hội đồng cổ đông.

Đối với các cổ đông lớn hơn, quyền lợi càng được mở rộng. Ví dụ, cổ đông sở hữu từ 5% tổng số cổ phần phổ thông trở lên có quyền được xem báo cáo tài chính, báo cáo của Ban kiểm soát, các hợp đồng và giao dịch quan trọng (trừ tài liệu liên quan đến bí mật kinh doanh). Họ cũng có thể yêu cầu triệu tập họp Đại hội đồng cổ đông nếu Hội đồng quản trị vi phạm nghiêm trọng quyền của cổ đông, nghĩa vụ của người quản lý hoặc ra quyết định vượt quá thẩm quyền, với điều kiện phải có văn bản yêu cầu và chứng cứ đi kèm. Đặc biệt, cổ đông sở hữu từ 10% cổ phần trở lên còn có quyền đề cử người vào Hội đồng quản trị và Ban kiểm soát, thể hiện vai trò chi phối trong bộ máy lãnh đạo công ty. Khi công ty giải thể hoặc phá sản, cổ đông phổ thông sẽ được nhận một phần tài sản còn lại tương ứng với tỷ lệ sở hữu cổ phần sau khi các nghĩa vụ nợ được thanh toán.

Quyền lợi và trách nhiệm của cổ đông khi sở hữu cổ phần phổ thông.

Quyền của cổ đông ưu đãi biểu quyết và cổ tức

Cổ đông ưu đãi biểu quyết có quyền biểu quyết đối với các vấn đề thuộc thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông, với số phiếu biểu quyết được quy định trong điều lệ công ty. Họ cũng có các quyền tương tự như cổ đông phổ thông, ngoại trừ quyền chuyển nhượng cổ phần đó cho người khác, trừ trường hợp thừa kế hoặc theo quy định khác.

Trong khi đó, cổ đông ưu đãi cổ tức được ưu tiên nhận cổ tức theo quy định, thường là một mức cố định hoặc cao hơn so với cổ phần phổ thông. Khi công ty giải thể, họ cũng được nhận phần tài sản còn lại tương ứng với tỷ lệ sở hữu cổ phần sau khi công ty đã trả hết nợ. Ngoài ra, họ còn có các quyền tương tự như quyền của cổ đông phổ thông, trừ quyền biểu quyết và một số quyền liên quan đến quản trị công ty.

Sự khác biệt cốt lõi giữa Cổ phần và Cổ phiếu

Mặc dù thường được sử dụng thay thế cho nhau trong ngôn ngữ hàng ngày, cổ phần và cổ phiếu là hai khái niệm không hoàn toàn đồng nhất và có những điểm khác biệt quan trọng về bản chất và vai trò.

Định nghĩa và vai trò pháp lý

Cổ phần là một khái niệm trừu tượng, chỉ phần vốn được chia nhỏ trong tổng vốn điều lệ của công ty. Nó là căn cứ để xác định tư cách thành viên, chứng minh cổ đông đã góp vốn vào công ty. Khi một doanh nghiệp tiến hành cổ phần hóa, tức là chuyển đổi thành công ty cổ phần, việc chia nhỏ vốn thành các cổ phần sẽ giúp họ thu hút nguồn vốn đầu tư và tạo điều kiện phát triển mạnh mẽ hơn.

Ngược lại, cổ phiếu là chứng chỉ vật chất hoặc ghi nhận dưới dạng bút toán điện tử, được phát hành bởi công ty cổ phần nhằm xác nhận quyền sở hữu cổ phần của một người trong công ty đó. Cổ phiếu thường được sử dụng bởi các công ty đã niêm yết trên sàn chứng khoán, đóng vai trò là công cụ giao dịch trên thị trường.

Đặc điểm về mệnh giá và phân loại

Mệnh giá của cổ phần được tính dựa trên vốn điều lệ chia cho tổng số cổ phần. Mệnh giá cổ phần và giá chào bán có thể khác nhau, tùy thuộc vào tình hình thị trường và định giá của công ty.

Trong khi đó, mệnh giá cổ phiếu lần đầu chào bán ra công chúng tại Việt Nam thường là 10.000 đồng và được ghi rõ trên cổ phiếu. Giá trị thị trường của cổ phiếu có thể cao hơn hoặc thấp hơn mệnh giá tùy vào cung cầu và tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.

Biểu đồ thể hiện mệnh giá và giá trị của cổ phần trên thị trường.

Về phân loại, cổ phần được chia thành cổ phần phổ thông và cổ phần ưu đãi (như ưu đãi biểu quyết, ưu đãi cổ tức, ưu đãi hoàn lại). Cổ phiếu cũng được chia thành hai loại chính: cổ phiếu ghi danh (có ghi thông tin của người sở hữu, việc chuyển nhượng phức tạp hơn) và cổ phiếu vô danh (không ghi tên người sở hữu, được tự do chuyển nhượng). Trên một cổ phiếu phải có các thông tin cơ bản như tên, địa chỉ, trụ sở công ty, số lượng và loại cổ phần, mệnh giá, thông tin cổ đông, chữ ký của người đại diện theo pháp luật và dấu của công ty, số đăng ký tại sổ đăng ký của công ty, và ngày phát hành.

Cổ phần trong bối cảnh đầu tư và phát triển doanh nghiệp

Việc hiểu rõ về cổ phần không chỉ dừng lại ở các khái niệm cơ bản mà còn liên quan mật thiết đến cách thức vận hành và phát triển của một doanh nghiệp trong môi trường kinh tế. Cổ phần đóng vai trò là xương sống trong cấu trúc vốn và quản trị của các công ty cổ phần.

Tầm quan trọng của cổ phần trong việc huy động vốn

Cổ phần là công cụ chính yếu giúp các công ty cổ phần huy động vốn từ bên ngoài. Thay vì vay ngân hàng hoặc tìm kiếm các khoản vay lớn, việc phát hành cổ phần cho phép doanh nghiệp phân tán rủi ro tài chính và thu hút một lượng lớn nhà đầu tư nhỏ lẻ. Điều này không chỉ cung cấp nguồn vốn dồi dào cho các hoạt động kinh doanh, đầu tư mở rộng, mà còn giúp công ty nâng cao uy tín và minh bạch trên thị trường. Các nhà đầu tư, đổi lại, trở thành cổ đông và có cơ hội chia sẻ lợi nhuận từ sự tăng trưởng của công ty.

Ảnh hưởng của cổ phần đến cấu trúc quản trị công ty

Cấu trúc cổ phần ảnh hưởng trực tiếp đến mô hình quản trị của một công ty. Với sự phân chia quyền lợi và nghĩa vụ rõ ràng giữa các loại cổ phần (phổ thông và ưu đãi), công ty có thể thiết lập một hệ thống quản lý hiệu quả, đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan. Quyền biểu quyết của cổ đông phổ thông, đặc biệt là các cổ đông lớn, cho phép họ kiểm soát và định hướng chiến lược kinh doanh của công ty thông qua các cuộc họp Đại hội đồng cổ đông. Trong khi đó, cổ phần ưu đãi có thể được sử dụng để thu hút các nhà đầu tư chiến lược mà không làm loãng quyền kiểm soát của các cổ đông sáng lập hoặc hiện hữu. Sự phân bổ cổ phần cũng là yếu tố quyết định cơ cấu quyền lực và tiếng nói trong Ban lãnh đạo.

Câu hỏi thường gặp về Cổ phần

1. Cổ phần có thể được giao dịch tự do không?

   • Cổ phần phổ thông có thể được chuyển nhượng tự do trên thị trường chứng khoán hoặc thông qua các thỏa thuận riêng. Tuy nhiên, một số loại cổ phần ưu đãi (như ưu đãi biểu quyết) có thể bị hạn chế chuyển nhượng theo quy định của pháp luật hoặc điều lệ công ty.

2. Làm thế nào để phân biệt cổ phần phổ thông và cổ phần ưu đãi?

   • Cổ phần phổ thông có quyền biểu quyết ngang nhau (mỗi cổ phần một phiếu) và được hưởng lợi nhuận sau khi ưu đãi cho cổ đông ưu đãi. Cổ phần ưu đãi mang lại quyền lợi đặc biệt như ưu tiên nhận cổ tức, ưu đãi về quyền biểu quyết, hoặc ưu tiên hoàn vốn khi công ty giải thể, nhưng có thể bị hạn chế quyền chuyển nhượng hoặc không có quyền biểu quyết.

3. Mệnh giá cổ phần có luôn bằng giá trị thị trường không?

   • Không. Mệnh giá cổ phần là giá trị danh nghĩa được công ty quy định và ghi trên cổ phiếu, thường là 10.000 VNĐ tại Việt Nam cho lần đầu phát hành. Giá trị thị trường của cổ phần (hay cổ phiếu) dao động liên tục dựa trên cung cầu, hiệu quả kinh doanh của công ty, tình hình kinh tế vĩ mô và nhiều yếu tố khác.

4. Nếu công ty phá sản, cổ đông sẽ nhận lại được gì?

   • Khi công ty phá sản hoặc giải thể, tài sản của công ty sẽ được thanh lý để trả nợ cho các chủ nợ, sau đó đến cổ đông ưu đãi (nếu có ưu đãi hoàn lại), và cuối cùng là cổ đông phổ thông. Cổ đông phổ thông sẽ nhận phần tài sản còn lại tương ứng với tỷ lệ sở hữu cổ phần của họ, sau khi tất cả các nghĩa vụ khác đã được thanh toán.

5. Làm thế nào để trở thành cổ đông của một công ty?

   • Bạn có thể trở thành cổ đông bằng cách mua cổ phần của công ty thông qua các đợt phát hành lần đầu ra công chúng (IPO) hoặc mua lại cổ phiếu trên thị trường chứng khoán thứ cấp thông qua các công ty môi giới.

6. Việc nắm giữ cổ phần có rủi ro gì không?

   • Việc nắm giữ cổ phần luôn tiềm ẩn rủi ro. Giá trị cổ phần có thể giảm sút do hiệu quả kinh doanh kém, biến động thị trường, hoặc các yếu tố kinh tế vĩ mô. Ngoài ra, cổ đông phổ thông là những người nhận lại tài sản cuối cùng khi công ty phá sản, do đó rủi ro mất vốn là có thật.

Thông qua những thông tin hữu ích được cung cấp, hy vọng quý độc giả đã có cái nhìn rõ ràng hơn về cổ phần là gì, các loại cổ phần phổ biến, cũng như cách phân biệt giữa cổ phần và cổ phiếu. Việc nắm vững kiến thức này sẽ là nền tảng vững chắc cho những ai đang tìm hiểu về đầu tư tài chính. Bartra Wealth Advisors Việt Nam luôn đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá và đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt.