Thế giới tài chính ngày càng phát triển với nhiều phương thức huy động vốn linh hoạt. Trong số đó, DPO (Direct Public Offering) và IPO (Initial Public Offering) là hai hình thức chào bán cổ phiếu ra công chúng được các doanh nghiệp lớn nhỏ quan tâm. Mặc dù cùng chung mục tiêu, nhưng chúng lại có những khác biệt cốt lõi về quy trình, chi phí và mức độ kiểm soát. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích từng khái niệm, đồng thời so sánh để giúp quý độc giả có cái nhìn toàn diện hơn về hoạt động niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
DPO (Direct Public Offering) là gì?
DPO, hay còn được biết đến là niêm yết trực tiếp, là một phương thức chào bán cổ phiếu cho phép các công ty đưa cổ phiếu của mình lên sàn giao dịch mà không cần sự can thiệp của các tổ chức tài chính trung gian như ngân hàng đầu tư. Thay vì phát hành cổ phiếu mới để huy động vốn, DPO chủ yếu tập trung vào việc tạo điều kiện cho các cổ đông hiện hữu (chẳng hạn như nhân viên hoặc các nhà đầu tư ban đầu) bán cổ phiếu của họ ra thị trường một cách công khai.
Hình thức này mang lại sự linh hoạt đáng kể cho doanh nghiệp vì họ có thể tiếp cận trực tiếp với nhà đầu tư, giảm bớt các thủ tục phức tạp và chi phí khổng lồ thường thấy trong một đợt IPO truyền thống. Một trong những điểm hấp dẫn nhất của niêm yết trực tiếp là khả năng tiết kiệm chi phí bảo lãnh phát hành, vốn là một khoản đáng kể trong các thương vụ IPO. Điều này làm cho DPO trở thành một lựa chọn hấp dẫn cho những công ty khởi nghiệp hoặc doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, vốn không muốn chịu gánh nặng tài chính quá lớn từ quá trình niêm yết.
DPO – Chào bán cổ phiếu trực tiếp ra công chúng
Các ví dụ điển hình về doanh nghiệp DPO trên thế giới
Lịch sử thị trường chứng khoán đã ghi nhận nhiều trường hợp doanh nghiệp lớn lựa chọn con đường chào bán cổ phiếu trực tiếp thay vì IPO truyền thống, nổi bật nhất là Spotify và Slack. Những câu chuyện thành công này đã chứng minh tính hiệu quả và tiềm năng của DPO trong việc tiếp cận vốn công chúng mà không cần qua các trung gian tài chính.
Spotify, gã khổng lồ trong ngành streaming nhạc toàn cầu, đã thực hiện DPO vào tháng 4 năm 2018. Thay vì phát hành cổ phiếu thông qua các ngân hàng đầu tư và chịu các khoản phí bảo lãnh khổng lồ, Spotify đã quyết định niêm yết trực tiếp trên Sàn giao dịch Chứng khoán New York (NYSE). Quyết định này không chỉ giúp Spotify tiết kiệm hàng trăm triệu đô la chi phí mà còn cho phép công ty duy trì quyền kiểm soát lớn hơn đối với cổ phiếu của mình, tránh pha loãng sở hữu ban đầu. Đây được coi là một bước đi táo bạo và đã mở đường cho nhiều doanh nghiệp công nghệ khác.
<>Xem Thêm Bài Viết:<>- George Brown College: Du Học Tại Trái Tim Toronto
- Giải Pháp Xác Thực Căn Cước Công Dân Gắn Chip Hiệu Quả
- Cập Nhật Giá Vàng SJC Bảo Tín Minh Châu: Thông Tin Quan Trọng
- Phân Tích Chuyên Sâu **Cổ Phiếu MWG** Năm 2025
- Quốc Tịch Mỹ Cho Con: Lợi Ích & Quy Định Hiện Hành Khi Sinh Con Ở Mỹ
Mô hình chào bán cổ phiếu trực tiếp DPO
Một ví dụ đáng chú ý khác là Slack, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tin nhắn dành cho công việc, cũng đã lựa chọn DPO vào năm 2019. Tương tự như Spotify, Slack đã niêm yết cổ phiếu trực tiếp mà không thông qua quy trình IPO truyền thống. Việc này giúp công ty tiết kiệm đáng kể chi phí, đồng thời tăng cường sự minh bạch trong việc tiếp cận vốn từ công chúng. Các cổ phiếu của Slack đã bắt đầu giao dịch với mức giá tham chiếu 26 USD/cổ phiếu, đạt mức định giá khoảng 15,7 tỷ USD ngay sau khi niêm yết trực tiếp.
Đặc điểm nổi bật của hình thức chào bán cổ phiếu trực tiếp
Chào bán cổ phiếu trực tiếp (DPO) sở hữu những đặc điểm riêng biệt khiến nó trở thành một lựa chọn hấp dẫn đối với nhiều doanh nghiệp trong kỷ nguyên số. Các đặc điểm này không chỉ định hình cách thức huy động vốn mà còn ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa doanh nghiệp và nhà đầu tư.
Đầu tiên, DPO nổi bật với việc loại bỏ hoàn toàn các trung gian tài chính như ngân hàng đầu tư. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp có thể tự mình tiếp cận các nhà đầu tư tiềm năng mà không cần phải chi trả các khoản phí bảo lãnh phát hành đắt đỏ, vốn là một phần không thể thiếu trong các đợt IPO truyền thống. Việc giảm thiểu chi phí này có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm hàng triệu hoặc thậm chí hàng tỷ đồng, tùy thuộc vào quy mô đợt chào bán.
Thứ hai, DPO thường đòi hỏi mức độ minh bạch thông tin rất cao. Mặc dù không có ngân hàng đầu tư định giá cổ phiếu, doanh nghiệp vẫn phải cung cấp đầy đủ và chi tiết các báo cáo tài chính, kế hoạch kinh doanh, và thông tin khác để nhà đầu tư có đủ cơ sở đưa ra quyết định. Sự minh bạch này giúp xây dựng lòng tin và thu hút các nhà đầu tư dài hạn, những người đánh giá cao sự rõ ràng và toàn vẹn của thông tin.
Tuy nhiên, DPO cũng tiềm ẩn một số rủi ro. Bởi vì không có ngân hàng đầu tư hỗ trợ ổn định giá cổ phiếu trong những ngày đầu niêm yết, cổ phiếu được chào bán trực tiếp có thể phải đối mặt với biến động giá lớn hơn so với IPO. Sự biến động này có thể gây ra thách thức cho cả doanh nghiệp và nhà đầu tư, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường chứng khoán không ổn định.
Điều kiện để doanh nghiệp DPO thành công
Mặc dù DPO mang lại nhiều lợi ích, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể dễ dàng thực hiện hình thức chào bán cổ phiếu trực tiếp này một cách thành công. Để niêm yết trực tiếp và thu hút nhà đầu tư, doanh nghiệp cần đáp ứng một số điều kiện quan trọng và xây dựng nền tảng vững chắc.
Nền tảng tài chính và thương hiệu vững chắc
Một trong những yếu tố tiên quyết để DPO thành công là doanh nghiệp phải có một nền tảng tài chính vững chắc và minh bạch. Các báo cáo tài chính cần được kiểm toán đầy đủ, tuân thủ các quy định của cơ quan quản lý thị trường chứng khoán, và thể hiện rõ ràng tình hình kinh doanh ổn định, có tiềm năng tăng trưởng. Nhà đầu tư sẽ dựa vào những số liệu này để đánh giá khả năng sinh lời và mức độ rủi ro của doanh nghiệp. Ngoài ra, một thương hiệu mạnh mẽ và uy tín trên thị trường cũng là lợi thế lớn, giúp doanh nghiệp thu hút sự chú ý và niềm tin từ công chúng mà không cần phải chi quá nhiều cho các chiến dịch quảng bá tốn kém.
Vai trò của hạ tầng công nghệ và chiến lược marketing
Để thực hiện chào bán cổ phiếu trực tiếp, doanh nghiệp cần sở hữu một hạ tầng công nghệ hiện đại và hệ thống quản lý nội bộ hiệu quả. Điều này bao gồm khả năng xử lý giao dịch cổ phiếu trực tuyến, cung cấp thông tin kịp thời cho nhà đầu tư, và đảm bảo tính bảo mật của dữ liệu. Bên cạnh đó, do không có sự hỗ trợ từ các ngân hàng đầu tư trong việc quảng bá, doanh nghiệp cần xây dựng một chiến lược marketing mạnh mẽ và sáng tạo để tiếp cận nhà đầu tư tiềm năng. Chiến lược này có thể bao gồm việc tận dụng các kênh truyền thông số, tổ chức các buổi thuyết trình trực tuyến, và xây dựng cộng đồng nhà đầu tư riêng.
Ưu điểm và nhược điểm chi tiết của DPO
Mỗi phương thức huy động vốn đều có những ưu và nhược điểm riêng, và DPO cũng không phải là ngoại lệ. Việc hiểu rõ những khía cạnh này sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định phù hợp nhất với mục tiêu kinh doanh và tình hình thực tế của mình.
Lợi thế vượt trội của DPO
Một trong những ưu điểm nổi bật nhất của DPO chính là khả năng tiết kiệm chi phí đáng kể. Bằng cách bỏ qua các ngân hàng bảo lãnh phát hành, doanh nghiệp tránh được các khoản phí tư vấn và hoa hồng đắt đỏ, vốn có thể chiếm từ 3% đến 7% tổng số tiền huy động trong một đợt IPO. Điều này đặc biệt có lợi cho các công ty nhỏ hơn hoặc doanh nghiệp khởi nghiệp muốn giữ lại nhiều vốn nhất có thể để phục vụ hoạt động kinh doanh cốt lõi.
Hơn nữa, chào bán cổ phiếu trực tiếp cho phép doanh nghiệp duy trì quyền kiểm soát cao hơn đối với quá trình niêm yết và định giá cổ phiếu. Thay vì để các tổ chức tài chính quyết định giá cổ phiếu và phân bổ cho các nhà đầu tư tổ chức, doanh nghiệp có thể linh hoạt hơn trong việc xác định giá dựa trên nhu cầu thị trường và phân phối cổ phiếu cho đối tượng nhà đầu tư mà họ mong muốn. Sự minh bạch trong việc cung cấp thông tin cũng là một điểm cộng, giúp xây dựng mối quan hệ trực tiếp và tin cậy với công chúng đầu tư.
Hạn chế và những cân nhắc quan trọng
Bên cạnh những lợi ích, DPO cũng đi kèm với một số thách thức và rủi ro nhất định. Thiếu sự hỗ trợ từ các ngân hàng đầu tư có thể dẫn đến biến động giá cổ phiếu lớn hơn trong những ngày đầu giao dịch. Các ngân hàng bảo lãnh phát hành thường đóng vai trò “người tạo lập thị trường” và duy trì sự ổn định giá trong giai đoạn hậu niêm yết, điều mà DPO không có.
Ngoài ra, khả năng tiếp cận nhà đầu tư của DPO có thể bị hạn chế hơn so với IPO. Trong IPO, các ngân hàng đầu tư có mạng lưới rộng lớn và khả năng tiếp cận các nhà đầu tư tổ chức lớn, giúp đảm bảo đợt chào bán thành công. Với DPO, doanh nghiệp phải tự mình thực hiện toàn bộ quá trình marketing và quảng bá, điều này đòi hỏi nguồn lực và kinh nghiệm đáng kể. Điều này có thể khiến việc đạt được quy mô huy động vốn lớn trở nên khó khăn hơn.
Phân biệt DPO và IPO: Những điểm khác biệt then chốt
DPO và IPO đều là các phương thức để doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ra công chúng, nhưng chúng có những điểm khác biệt căn bản về quy trình, chi phí, cách thức định giá và mức độ kiểm soát, ảnh hưởng sâu sắc đến quyết định huy động vốn của một doanh nghiệp.
Sự khác biệt về quy trình và chi phí phát hành
IPO là một quy trình phức tạp và kéo dài, thường mất từ vài tháng đến hơn một năm để hoàn tất. Nó đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên trung gian như ngân hàng bảo lãnh phát hành, công ty luật, kiểm toán viên. Các ngân hàng này sẽ giúp doanh nghiệp định giá cổ phiếu, tìm kiếm nhà đầu tư, và quản lý quá trình chào bán. Chính vì sự phức tạp và sự tham gia của nhiều bên, chi phí thực hiện IPO rất cao, bao gồm phí bảo lãnh, phí pháp lý, phí kế toán và các chi phí quảng bá.
Ngược lại, DPO là một quy trình đơn giản và nhanh chóng hơn nhiều. Doanh nghiệp tự mình niêm yết cổ phiếu trực tiếp trên sàn giao dịch mà không cần thông qua bất kỳ tổ chức tài chính trung gian nào. Điều này giúp loại bỏ gần như toàn bộ các khoản phí bảo lãnh phát hành, làm cho chi phí DPO thấp hơn đáng kể so với IPO. Việc không phải chờ đợi sự chấp thuận từ nhiều bên cũng giúp rút ngắn thời gian chào bán cổ phiếu.
Ảnh hưởng đến định giá và quyền kiểm soát
Trong IPO, giá cổ phiếu thường được định giá bởi các ngân hàng đầu tư thông qua quá trình đặt giá và nghiên cứu thị trường. Mức giá này có thể được điều chỉnh dựa trên phản hồi của nhà đầu tư trong quá trình “roadshow”. Mục tiêu là đảm bảo cổ phiếu được phân phối rộng rãi và có khởi đầu thuận lợi trên thị trường. Tuy nhiên, điều này cũng có nghĩa là doanh nghiệp ít quyền kiểm soát hơn trong việc định giá ban đầu.
Với DPO, doanh nghiệp có toàn quyền quyết định giá cổ phiếu dựa trên đánh giá nội bộ và nhu cầu thị trường. Điều này giúp doanh nghiệp duy trì quyền kiểm soát lớn hơn đối với cấu trúc sở hữu và tránh sự pha loãng quyền biểu quyết từ việc phát hành cổ phiếu mới cho các nhà đầu tư tổ chức. Mặc dù DPO thường không tạo ra nguồn vốn mới trực tiếp cho doanh nghiệp (vì chủ yếu là cổ đông hiện hữu bán cổ phiếu), nó vẫn là một cách hiệu quả để tạo tính thanh khoản cho cổ phiếu và thiết lập một mức giá thị trường công khai.
Rủi ro thị trường và tính thanh khoản
IPO thường được hỗ trợ bởi các ngân hàng bảo lãnh phát hành, những người có trách nhiệm duy trì sự ổn định giá cổ phiếu trong một khoảng thời gian nhất định sau khi niêm yết. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro biến động giá mạnh trong giai đoạn đầu và tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Ngoài ra, IPO thường thu hút một lượng lớn nhà đầu tư tổ chức, góp phần tạo nên tính thanh khoản ban đầu cho cổ phiếu.
Trong khi đó, DPO không có sự hỗ trợ này, khiến cổ phiếu có thể phải đối mặt với biến động giá lớn hơn, đặc biệt là trong những ngày đầu giao dịch. Doanh nghiệp phải tự mình quản lý rủi ro này và thuyết phục nhà đầu tư về giá trị dài hạn của cổ phiếu. Tính thanh khoản ban đầu của cổ phiếu DPO cũng có thể thấp hơn nếu không có đủ nhà đầu tư quan tâm hoặc nếu lượng cổ phiếu chào bán ban đầu không đủ lớn để tạo ra một thị trường sôi động.
Phân biệt DPO và IPO trong đầu tư chứng khoán
Khi nào doanh nghiệp nên chọn DPO thay vì IPO?
Việc lựa chọn giữa DPO và IPO không phải là quyết định dễ dàng và phụ thuộc vào nhiều yếu tố cụ thể của từng doanh nghiệp. Tuy nhiên, có một số trường hợp DPO có thể trở thành lựa chọn tối ưu hơn, giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu huy động vốn một cách hiệu quả và tiết kiệm.
DPO là lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp đã có một lượng lớn khách hàng trung thành hoặc một thương hiệu mạnh mẽ, được công chúng biết đến rộng rãi. Trong trường hợp này, doanh nghiệp có thể tận dụng sự ủng hộ từ cơ sở người dùng hoặc nhà đầu tư hiện tại để tạo ra nhu cầu mua cổ phiếu mà không cần chi phí lớn cho các chiến dịch quảng bá rầm rộ như IPO. Ví dụ như Spotify hay Slack, họ đã có một lượng lớn người dùng sẵn sàng trở thành nhà đầu tư.
Nếu doanh nghiệp mong muốn tiếp cận vốn từ công chúng nhưng không muốn gánh vác chi phí khổng lồ liên quan đến IPO, DPO là một giải pháp thay thế hiệu quả. Chi phí thấp hơn là một lợi thế đáng kể, đặc biệt đối với các công ty có ngân sách hạn chế hoặc không muốn chi một phần đáng kể vốn huy động cho các khoản phí trung gian.
Ngoài ra, khi doanh nghiệp chỉ cần huy động một lượng vốn vừa phải hoặc muốn tạo tính thanh khoản cho cổ phiếu của các cổ đông hiện hữu mà không phát hành thêm cổ phiếu mới, DPO có thể phù hợp hơn. Nó giúp doanh nghiệp tránh sự pha loãng cổ phần và duy trì quyền kiểm soát đối với công ty. DPO cũng là lựa chọn thích hợp cho những doanh nghiệp muốn đẩy nhanh quá trình niêm yết, bởi vì nó không yêu cầu nhiều thủ tục phức tạp và thời gian chờ đợi dài như IPO.
Câu hỏi thường gặp về DPO và IPO
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về DPO và IPO, giúp quý độc giả hiểu rõ hơn về hai phương thức chào bán cổ phiếu ra công chúng này.
1. DPO có phù hợp với mọi loại hình doanh nghiệp không?
Không hoàn toàn. DPO thường phù hợp với các doanh nghiệp đã có nền tảng tài chính vững chắc, danh tiếng tốt và lượng khách hàng/người hâm mộ trung thành, những người có thể trở thành nhà đầu tư tiềm năng mà không cần quá nhiều quảng bá.
2. Chi phí chính trong một đợt IPO là gì?
Chi phí chính trong IPO bao gồm phí bảo lãnh phát hành (cho ngân hàng đầu tư), phí pháp lý (cho luật sư), phí kế toán (cho kiểm toán viên), và các chi phí hành chính, quảng bá khác. Tổng chi phí có thể chiếm từ 3% đến 7% tổng số tiền huy động.
3. Làm thế nào để DPO định giá cổ phiếu mà không có ngân hàng đầu tư?
Trong DPO, doanh nghiệp tự định giá cổ phiếu dựa trên các yếu tố nội bộ như tình hình tài chính, tiềm năng tăng trưởng, và so sánh với các doanh nghiệp tương tự trên thị trường. Giá này cũng có thể được điều chỉnh dựa trên phản ứng và nhu cầu từ các nhà đầu tư tiềm năng.
4. DPO có tạo ra vốn mới cho doanh nghiệp không?
Thông thường, DPO không trực tiếp tạo ra vốn mới cho doanh nghiệp mà chủ yếu giúp các cổ đông hiện hữu bán cổ phiếu của họ ra thị trường công khai. Tuy nhiên, việc niêm yết trực tiếp có thể giúp doanh nghiệp cải thiện hình ảnh, tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu và thu hút sự chú ý từ nhà đầu tư trong tương lai, gián tiếp mở ra các cơ hội huy động vốn khác.
5. Rủi ro lớn nhất khi thực hiện DPO là gì?
Rủi ro lớn nhất của DPO là khả năng biến động giá cổ phiếu mạnh sau niêm yết do thiếu sự hỗ trợ từ ngân hàng bảo lãnh phát hành. Ngoài ra, việc tự mình quản lý toàn bộ quá trình chào bán và tiếp cận nhà đầu tư cũng đòi hỏi doanh nghiệp phải có nguồn lực và kinh nghiệm đáng kể.
6. Tại sao một số doanh nghiệp lớn như Spotify lại chọn DPO thay vì IPO?
Các doanh nghiệp lớn như Spotify chọn DPO để tiết kiệm chi phí khổng lồ liên quan đến IPO, duy trì quyền kiểm soát lớn hơn đối với cổ phiếu và quy trình niêm yết, cũng như tận dụng danh tiếng sẵn có để trực tiếp tiếp cận nhà đầu tư mà không cần qua trung gian.
7. DPO có ảnh hưởng đến quyền kiểm soát của cổ đông hiện hữu không?
So với IPO, DPO ít làm pha loãng cổ phần và ít ảnh hưởng đến quyền kiểm soát của các cổ đông hiện hữu hơn, vì nó thường không liên quan đến việc phát hành lượng lớn cổ phiếu mới để huy động vốn.
8. Tính thanh khoản của cổ phiếu DPO và IPO khác nhau như thế nào?
Cổ phiếu IPO thường có tính thanh khoản cao hơn ngay sau niêm yết do có sự hỗ trợ từ ngân hàng bảo lãnh phát hành và sự tham gia của các nhà đầu tư tổ chức lớn. Cổ phiếu DPO có thể có tính thanh khoản ban đầu thấp hơn, phụ thuộc vào mức độ quan tâm của thị trường và khả năng tự quảng bá của doanh nghiệp.
9. DPO có quy định pháp lý nào khác so với IPO không?
Mặc dù DPO có quy trình đơn giản hơn, nhưng các doanh nghiệp vẫn phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về công bố thông tin và báo cáo tài chính của cơ quan quản lý chứng khoán, tương tự như IPO, để đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư.
10. Liệu DPO có trở thành xu hướng chính trong tương lai?
Với sự phát triển của công nghệ và mong muốn tiết kiệm chi phí, DPO đang dần trở nên phổ biến hơn, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ. Tuy nhiên, IPO vẫn sẽ giữ vai trò quan trọng, đặc biệt đối với các doanh nghiệp muốn huy động vốn lớn và cần sự bảo trợ của các tổ chức tài chính uy tín.
Việc hiểu rõ về DPO và IPO là cực kỳ quan trọng đối với bất kỳ nhà đầu tư nào đang tìm hiểu về thị trường chứng khoán hoặc doanh nghiệp đang cân nhắc các phương án huy động vốn. Mỗi lựa chọn đều có ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với những tình huống và mục tiêu khác nhau. Bartra Wealth Advisors Việt Nam hy vọng bài viết này đã cung cấp những thông tin hữu ích giúp quý vị đưa ra quyết định đầu tư và kinh doanh sáng suốt hơn.
